Koper włoski

Jest to gatunek rośliny należący do rodziny selerowatych ( Apiaceae, dawniej baldaszkowatych Umbelliferae ). Jest ceniony na całym świecie zarówno jako warzywo, przyprawa, jak i roślina lecznicza o charakterystycznym, anyżkowym aromacie i smaku.
Pochodzenie. Koper włoski pochodzi z rejonu Morza Śródziemnego i Bliskiego Wschodu, gdzie rósł dziko. Był znany i ceniony już w starożytności (Egipt, Grecja, Rzym).

Składniki aktywne i właściwości
Koper włoski zawdzięcza swoje właściwości różnorodnym związkom chemicznym: olejek eteryczny (2-6% w owocach): Głównym składnikiem jest anetol (nadaje charakterystyczny zapach i smak, odpowiada za działanie wykrztuśne, wiatropędne i lekko estrogenne) oraz fenchon (nadaje lekko gorzkawy posmak, może działać antyseptycznie). W olejku występuje również estragol (metylchawikol), który w dużych dawkach budzi pewne kontrowersje.Flawonoidy: (m.in. kwercetyna, rutyna) - działają antyoksydacyjnie i przeciwzapalnie.
Błonnik pokarmowy: Szczególnie w bulwie.Witaminy: Bulwa jest dobrym źródłem witaminy C, zawiera też kwas foliowy i witaminę K.Minerały: Bulwa dostarcza potasu, manganu, wapnia. Nasiona są bardziej skoncentrowanym źródłem minerałów (wapń, żelazo, magnez, mangan).Inne: Kwasy organiczne, związki białkowe, cukry.Główne właściwości kopru włoskiego:
Wiatropędne
Najbardziej znane działanie – pomaga usuwać nadmiar gazów z jelit, łagodzi wzdęcia.Rozkurczowe (spazmolityczne): Rozluźnia mięśnie gładkie przewodu pokarmowego, dróg żółciowych i dróg oddechowych, łagodząc kolki i bóle brzucha.Wykrztuśne: Pobudza ruch nabłonka rzęskowego w drogach oddechowych i rozrzedza wydzielinę, ułatwiając odkrztuszanie.
Mlekopędne (galaktogogue): Tradycyjnie stosowany do pobudzania laktacji u matek karmiących (wymaga ostrożności – patrz niżej).
Przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze (głównie olejek): Wykazuje pewną aktywność wobec niektórych drobnoustrojów.Przeciwzapalne i antyoksydacyjne: Dzięki zawartości flawonoidów.Moczopędne (łagodne): Może wspomagać pracę nerek.Pobudzające trawienie: Zwiększa wydzielanie soku żołądkowego i żółci.Lekko estrogenne: Ze względu na obecność anetolu.Zastosowanie kulinarne:
Koper włoski jest wszechstronny w kuchni:
Bulwa (Fenkuł):Na surowo: Cienko pokrojona w sałatkach, surówkach, jako crudités (chrupiąca, o wyraźnym anyżkowym smaku).Po obróbce cieplnej - pieczona, grillowana, duszona, smażona, gotowana. Staje się delikatniejsza i słodsza w smaku. Doskonała jako dodatek do ryb, mięs, w zupach (np. krem z fenkułu), zapiekankach, tartach.
Liście (Ziele)! Świeże, posiekane listki używane są jako zioło do aromatyzowania sałatek, sosów, zup, dań rybnych i mięsnych. Podobne zastosowanie do koperku ogrodowego, ale o innym profilu smakowym.
Łodygi! Mogą być używane do przygotowania bulionów warzywnych lub dodawane (drobno pokrojone) do niektórych potraw (są bardziej włókniste niż bulwa).

Owoce (nasiona). Bardzo popularna przyprawa.W całości lub mielone. Do pieczywa (chleby, bułeczki), ciast, marynat (np. do śledzi, ogórków), potraw mięsnych (szczególnie wieprzowiny, kiełbas), dań z kapusty, zup, sosów.
Do parzenia herbatek ziołowych Samodzielnie lub w mieszankach.Do produkcji likierów i alkoholi: Nadaje anyżkowy posmak.Zastosowanie lecznicze (tradycyjne i potencjalne):
Zaburzenia trawienia - Główny obszar zastosowania. Wzdęcia, gazy, uczucie pełności, niestrawność, bóle brzucha, kolki jelitowe (szczególnie u niemowląt – stosować z dużą ostrożnością i po konsultacji z pediatrą!), lekkie zaparcia. Najczęściej w postaci naparów z owoców.Choroby dróg oddechowych - kaszel (szczególnie suchy, męczący), zapalenie oskrzeli – jako środek wykrztuśny, często składnik syropów i herbatek na kaszel.

Wspomaganie laktacji - tradycyjnie stosowany przez matki karmiące w celu zwiększenia produkcji mleka. Wymaga to jednak ostrożności ze względu na potencjalne działanie estrogenne i możliwość przenikania składników olejku do mleka.
Zalecana konsultacja z lekarzem lub doradcą laktacyjnym.Łagodzenie dolegliwości menstruacyjnych: Działanie rozkurczowe może pomagać przy bolesnych miesiączkach. Higiena jamy ustnej - żucie nasion odświeża oddech. Napar może być stosowany (ostrożnie) do płukania przy stanach zapalnych.
Tradycyjne zastosowanie zewnętrzne - rozcieńczony napar był kiedyś używany do przemywania oczu przy stanach zapalnych spojówek, ale obecnie nie zaleca się tej praktyki ze względu na ryzyko zanieczyszczenia i podrażnienia.
Przygotowanie naparu (herbatki): 1 łyżeczkę rozdrobnionych owoców (nasion) kopru włoskiego zalać szklanką wrzącej wody, parzyć pod przykryciem przez 10-15 minut, przecedzić. Pić 1-3 razy dziennie po posiłkach przy problemach trawiennych.
Wartość odżywcza (bulwa surowa, ok. 100g):
Energia: ok. 31 kcalWęglowodany: ok. 7.3 g (w tym cukry proste ok. 3.9 g)Błonnik: ok. 3.1 gBiałko: ok. 1.2 gTłuszcz: ok. 0.2 gWitamina C: ok. 12 mg (ok. 15-20% dziennego zapotrzebowania)Potas: ok. 414 mg (ok. 12% dziennego zapotrzebowania)Kwas foliowy: ok. 27 µg (ok. 7% dziennego zapotrzebowania)

Przeciwwskazania i środki ostrożności

Alergie: Osoby uczulone na rośliny z rodziny selerowatych (np. seler, marchew, pietruszka, koper ogrodowy, anyż, kminek) mogą również reagować alergicznie na koper włoski.
Działanie estrogenne: Ze względu na zawartość anetolu, osoby z nowotworami hormonozależnymi (np. rak piersi, rak jajnika) lub innymi schorzeniami zależnymi od estrogenów powinny zachować ostrożność lub unikać stosowania kopru włoskiego w dawkach leczniczych. Z tego samego powodu nie zaleca się dużych dawek w ciąży. Estragol - składnik olejku, który w badaniach na zwierzętach przy bardzo wysokich dawkach wykazywał potencjalne działanie rakotwórcze.
Uważa się, że spożycie kopru włoskiego w normalnych ilościach kulinarnych jest bezpieczne. Należy jednak zachować ostrożność przy stosowaniu skoncentrowanych preparatów (ekstrakty, olejek eteryczny), zwłaszcza długotrwale.
Niemowlęta i małe dzieci! Stosowanie herbatek z kopru włoskiego na kolkę jest tradycyjne, ale budzi kontrowersje. Istnieją obawy dotyczące potencjalnego działania estrogennego i trudności w precyzyjnym dawkowaniu. Zawsze należy skonsultować się z pediatrą przed podaniem jakichkolwiek ziół niemowlęciu.
Olejek eteryczny z kopru włoskiego: Jest bardzo skoncentrowany i nie powinien być stosowany wewnętrznie bez nadzoru specjalisty.
Przeciwwskazany u kobiet w ciąży, karmiących i małych dzieci. Może działać drażniąco na skórę, jeśli jest stosowany nierozcieńczony.Fotosensytyzacja! Bardzo rzadko kontakt ze świeżą rośliną może powodować reakcje skórne u osób wrażliwych po ekspozycji na słońce.
Dostępne formy
Świeże bulwy i liście (sezonowo)Suszone owoce (nasiona) – całe lub mieloneHerbatki ekspresowe (często w mieszankach na trawienie lub laktację)Olejek eterycznyKapsułki lub tabletki z ekstraktemPodsumowanie:
Koper włoski (fenkuł) to niezwykle aromatyczna i wszechstronna roślina, ceniona zarówno w kuchni (jako warzywo i przyprawa), jak i w tradycyjnym ziołolecznictwie, głównie ze względu na swoje korzystne działanie na układ trawienny i oddechowy. Jego charakterystyczny anyżkowy smak wzbogaca wiele potraw.
Należy jednak pamiętać o zachowaniu ostrożności przy stosowaniu go w celach leczniczych, szczególnie u kobiet w ciąży, karmiących, małych dzieci oraz osób z chorobami hormonozależnymi, a także unikać stosowania czystego olejku eterycznego bez wiedzy specjalistycznej.

Wakacje Zioła Witamin Warzywa Owoce Czosnek Ruch i regularna aktywność fizyczna Rumianek Obniżenie ciśnienie Aloes Mięta  Szałwia  lekarska Koper włoski Czystek Piołun Miód Suplementy diety Zdrowe odżywianie Woda i jej rola w organiźmie Zbieranie i suszenie pokrzywy Witamina D  Witamna C Witamina A Witamina K Witamina B Witamina E Minerały Znaczenie potasu w organiźmie człowieka Gotowanie w plastikowych woreczkach ryżu i kaszy Diety Mleczko pszczele a bezplodnosc Alergie Mleczko pszczele Apiterapia